از قدیم‌الأیام خرما بصورت سنتی در منطقه غرب آسیا و شمال افریقا تولید می‌شده است. در سالهای اخیر نیز گرچه تولید این محصول در برخی مناطق دیگر جهان نیز مورد توجه قرار گرفته، اما هنوز کانون تولید این محصول در همین مناطق است.
در گزارش پیش رو که توسط واحد پژوهش سازمان کوثر تهیه شده، با تکیه بر آمارهای رسمی سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) شرایط تولید خرما در جهان و جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی بررسی خواهد شد.
* تولید خرما
مطابق آخرین آمارهای فائو، در سال 2014 کل تولید خرما در جهان، از مرز 7.6 میلیون تن گذشته است. این میزان بیش از دو برابر تولید سال 1992، و چهار برابر میزان تولید در سال 1961 است.
بر همین اساس در این بازه زمانی، تولید این محصول در ایران نیز چهار برابر شده است. چنان که تولید 300 هزار تنی در سال 1961، در سال 1992 به 578 هزار تن رسید و در سال 2014 از مرز 1.156 میلیون تن عبور کرد.
* سطح نخلستانها
گزارشهای فائو در سال 2014 نشان می‌دهد سطح زیر کشت خرما در جهان در این سال حدود 1.127 میلیون تن است. این عدد در سال 1961، 241 هزار هکتار بوده و در سال 1999 رقمی حدود یک میلیون هکتار را نشان می‌دهد.
بر اساس همین آمارها سطح نخلستانهای ایران در سال 2014، حدود 150 هزار هکتار بوده که نسبت به 78 هزار هکتار سال 1961، رشد دو برابری را نشان می‌دهد.
* بازدهی و عملکرد
بر همین اساس جالب است که عملکرد خرما در جهان، از سال 1961 تا 2014 میلادی، روندی کاهشی داشته است. این موضوع احتمالاً به‌دلایلی همچون جنگها و سطح فناوریها و دانش بکارگیری شده در کشورهای عمدتاً فقیر تولیدکننده این محصول است. عملکرد خرما در کل جهان در سال 1961، رقمی حدود 7.8 تن بر هکتار بوده که در سال 2014، به 6.7 تن کاهش یافته است.
طی این مدت روند عملکرد نخلستانهای ایران روندی افزایشی است، بطوریکه که عملکرد 3.8 تن بر هکتار در سال 1961، با افزایش تدریجی به 7.7 تن بر هکتار در سال 2014 بالغ شده است. ایران 13 درصد از سطح زیر کشت و 15 درصد از تولید خرمای جهان را به خود اختصاص داده است.
نکته مهم در این میان شرایط عملکرد این محصول در کشورهای همتراز، همچون مصر است. مصر از نظر ظرفیتهای اقتصادی و همچنین دانش فنی، تفاوت چندانی با ایران ندارد، حال آنکه عملکرد نخلستانهای این کشور، تفاوت فاحشی با کشور ما دارد. میزان تولید خرما در مصر با یک چهارم سطح زیر کشت خرما در ایران، بیش از کشور ماست.
سطح عملکرد باغهای خرما در مصر، در سال 1961، رقمی حدود 24 تن در هکتار بوده که در سال 2014 از مرز 33 تن بر هکتار عبور کرده است. این رقم حتی در سال 2012 با 36 تن بر هکتار در کل تاریخ تولید خرمای جهان رکورد زد.
* کشورهای برتر و جایگاه ایران
به این ترتیب بی‌تردید مصر با بکارگیری مؤلفه‌های فنی، برترین تولیدکننده خرما در جهان است. پس از مصر، کشورهای برتر تولیدکننده خرما در جهان عبارتند از ایران، الجزایر، عربستان، عراق، پاکستان، سودان، عمان، عمارات متحده عربی و تونس.
در این میان مصر بیشترین و عراق کمترین درجه عملکرد را به خود اختصاص داده‌اند. در میان این 10 کشور، علاوه بر مصر، نخلستانهای کشورهای عربستان، عمان، امارات و حتی سودان عملکردی بهتر از نخلستانهای ایران دارد.
نمودار بالا نشان می‌دهد از منظر سطح زیر کشت نیز در میان این 10 کشور گسترده‌ترین نخلستانها مربوط به کشور عراق است. در این میان آمارهای فائو نشانگر آن است که عملکرد نخلستانهای ایران در میان کل کشورهای دنیا در جایگاه دوازدهم قرار دارد.
تحلیل آمارهای رسمی نشان می‌دهد با وجود پیشتازی سنتی ایران در تولید خرمای دنیا، مهمترین نیاز نخلستانهای کشور، توجه مدیران کلان به گسترش فناوری و بکارگیری روشهای نوین در سطح این نخلستانهاست. در تمامی چرخه تولید محصول، پارامتری که نقش کلیدی را ایفا می نماید، عملکرد محصول است که دربرگیرنده کیفیت مطلوب و چگونگی تولید این محصول می باشد که منجر به افزایش تناژ محصول در مقیاس هکتار می گردد. در زمینه نخلستان ها و بویژه خرما، در ایران هنوز آنطور که لازم است کار جدی صورت نپذیرفته است و همچنان در اتلاف این نعمت گرانقدر، پیشتاز هستیم.
گروه پیوند: مرکز صادرات خرمای ایران
گروه پیوند به عنوان یکی از کلیدی ترین صادرکنندگان و تامین کنندگان خرما در ایران، آمادگی دارد با توجه به نیازهای بازارهای صادراتی، محصولات مورد نیاز مشتریان خود را به صورت خیاطی شده تامین نماید. همچنین در مسیر کمک به ارتقای بهره وری تولید خرما با استفاده از دانش تیم متخصصین خود، همچون گذشته آماده ارائه راه کارهای علمی و عملی برای تولیدکنندگان و کشاورزان عزیز می باشد